Współczesny Salafizm: jedna ideologia, wiele grup
Współczesne znaczenie pojęcia 'salafizm' jest niejednoznaczne, a wielu salafitów ma problem z wytłumaczeniem na czym polega, bo samo przestrzeganie Koranu i sunny staje się problematyczną definicją, sugerującą że inni muzułmanie tego nie robią.
Co więcej, z powodu braku spójności tego terminu, salafizm, w jego szerszej iteracji, jest uznawany przez wszystkich muzułmanów, ponieważ uniwersalnym ideałem islamu jest naśladowanie Proroka i wczesnych społeczności muzułmańskich ( al-salaf al-salih ). Sam termin 'salafizm' oznacza autentyczność i prawowitość, każdy muzułmanin jest salafitem - praktykując islam jest zobowiązany podążać za Prorokiem i jego Towarzyszami.
W związku z tym, niesalaficy muzułmanie, odrzucają ich ekskluzywne twierdzenie o wyłączność co do tego terminu, ponieważ niesalafici są również zwolennikami al-salaf al-salih. Chociaż sami salafici nie podali powszechnie akceptowanej definicji tego nurtu, uczeni i obserwatorzy również mieli problem z określeniem, co to słowo oznacza - i odpowiedzieć na pytanie, kto lub jaka grupa muzułmanów kwalifikuje się jako salafici. Do tej pory sprawa jest nierozstrzygnięta.
W ostatnich latach, a zwłaszcza po incydencie z 11 września, wielu ludzi zajeło się zgłębianiem współczesnego salafizmu. Można śmiało przyznać, że zachodnim pisarzom i mediom nie udało się przedstawić precyzyjnego opisu i analizy tej ideologii, podczas gdy niektóre artykuły opierały się na zwykłych założeniach. Wbrew ich zarzutom, salafizm nie jest ani obcy islamowi, ani nie jest dewiacją religii. Salafizm jest tylko jednym z wielu manifestacji islamu, takich jak sufizm, czy rozgałęzień tradycyjnego islamu sunickiego, bądź szyickiego.
Salafizm i mazhaby
Salafizm nie jest ruchem, ani organizacją z hierarchią, ani nie działa pod przywództwem jednego lidera w wysoce zorganizowanej organizacji.Salafizm nie jest też szkołą myśli, jak istniejące sunnickie szkoły fiqh (szkoła Hanbali, Hanafi, Shafi’i i Maliki).
Błędnym przekonaniem jest, że wszyscy salafici odrzucają cztery sunickie szkoły fiqh (mazhaby). Prawdą jest, że wyłaniają się z tych szkół. Wielu salafitów akceptuje nauki wszystkich czterech mazhabów, jeśli ich orzeczenia są poparte jasnymi i autentycznymi dowodami z Koranu i sunny.
Nie są podzieleni w kwestii przynależności do jednego z czterech uznanych mazhabów. Na przykład, Ibn Taymiyyah podążał za hanbalicką szkołą. Niektórzy jego uczniowie ( jak Ibn Kathir [zmarł 1373) i al-Dzahabi (zmarł 1348)] podążali za szaficką szkołą. Inni uczniowie, ( jak Ibn Abi al-Izz (zmarł 1390) podążał za hanaficką szkołą.
Niektórzy salafici twierdzą, że muzułmanie nie muszą podążać za jednym, konkretnym mazhabem, ale mogą to robić, jeśli czują taką potrzebę.
Używając określenia "nie muszą", salafici mają na myśli, że podążanie za jednym mazhabem nie jest grzechem.
Jeśli jednak muzułmanin zna się na prawie islamskim, może podążać za obojętnie, którym mazhabem i wybrać opinię, która najbardziej mu odpowiada, ale jeśli nie jest ani dobrze zorientowany w prawie islamskim, ani świadomy opinii uczonych, powinien szukać odpowiednich wskazówek u uczonego.
Dlatego wielu salafitów wierzy w autorytet czterech imamów.
W swoich pismach salafici cytują imamów madhabów, takich jak Imam al-Shafi’i (zm. 820) i Imam Malik (zm. 755), uznając ich za salafów.
Na przykład, uczeni tacy jak: Ibn Taymiyyah i Ibn al Qayyim, których prace są często przytaczane przez współczesnych salafitów, i którzy są powszechnie akceptowani jako główni zwolennicy salafizmu, często cytowali i popierali wiele poglądów Abu Hanifa (zm. 767).
A jednak niektórzy salafici nie zachęcają innych do podążania za naukami konkretnego, jednego mazhabu.
Jednak większość salafitów, zwłaszcza saudyjskich wahabitów, to wyznawcy mazhabu hanbalickiego.
Współczesny salafizm oznacza religijną skłonność lub tendencję do zbioru idei i tożsamości. Tożsamość w tym przypadku oznacza system wierzeń (ideologię), który odzwierciedla moralne, społeczne i polityczne interesy oraz zobowiązania salafitów i stanowi ich ideologię dotyczącą tego, jak świat i jego system powinien działać.
Ten system wierzeń opiera się na czystym, nierozcieńczonym nauczaniu Koranu, sunny Proroka i praktykach al-salaf al-salih.
W rzeczywistości salafizm nie jest nowym, doktrynalnym zjawiskiem, ale takim które ma swoje korzenie we wczesnych debatach teologicznych i prawnych.
Jego podstawowym twierdzeniem jest to, że legitymizacja, czy to w sferze religijnej, społecznej czy politycznej, musi być wyraźnie wywiedziona ze źródeł religijnych i wczesnych precedensów islamskich.
Jaka jest różnica między salafitami a niesalafitami?
Mimo, że można się o to spierać, salafizm to system wierzeń oparty na oryginalnych źródłach, czyli główny nurt islamu.Jaka jest zatem podstawowa różnica między muzułmaninem salafitą a muzułmaninem nieutożasamiającym się z salafizmem?
Pytanie nie może dać jednoznacznych wyjaśnień ze względu na niejednoznaczność terminu „salafizm” i złożony charakter zjawiska.
Istotna różnica między salafitą a nie-salafitą nie polega na przestrzeganiu Koranu, Sunny i Salafów – punkty stanowią fundamentalne i najważniejsze ideały ideologii salafickiej – ale na tym, jak definuje się przynależność i jak przekłada się to na codzienne życie.
Innymi słowy, różnica między salafitami a niesalafitami polega na interpretacji, rozumieniu tekstów religijnych, metodologii i podejściu.
Jak zauważa Joas Wagemakers: „ta ścisłość i metodologia, z jaką salafici starają się sprostać standardom wyznaczonym przez salafów, oraz ich chęć dostosowania swoich nauk i przekonań by osiągnąć ten cel… odróżnia ich od innych sunnickich muzułmanów.
Ponadto fakt, że jest to ruch niejednorodny, obejmujący wiele punktów widzenia, utrudnia zdefiniowanie salafizmu i określenie, kim są salafici.
Różnorodność w ruchu salafickim
Salafici składają się z różnych subkultur i punktów widzenia – od umiarkowanych do skrajnych i od kwietystycznych, przez aktywistów politycznych, po dżihadystyczne (lub pro-przemoc).Podczas gdy większość salafitów jest jednomyślna w sprawach aqidah (teologii), są oni podzieleni w kwestiach orzecznictwa i podejścia do polityki...
Na przykład, Tariq Abdel Haleem przedstawia osiem grup współczesnych salafitów.
Quintan Wiktorowicz pisze, że salafici dzielą się zasadniczo na trzy grupy: purystów, politicos (politycznych) i dżihadystów.
Puryści, przekonują, skupiają się na oczyszczeniu wiary poprzez edukację i propagowanie swoich wartości, podczas gdy politicos podkreślają zastosowanie salafickiego credo na arenie politycznej, a dżihadyści przyjmują bojowe podejście i argumentują, że obecny kontekst wzywa do przemocy i rewolucji.
Podobnie jak w przypadku kategorii wytyczonych przez Wiktorowicza, Omayma Abdel Latiff uważa, że współcześnie istnieją tylko trzy główne nurty salafizmu:
1) al-salafiyyah al-ilmiyyah, lub uczniowie wiedzy salafizmu, którzy zajmują się studiowaniem Świętego Koranu i islamskiego orzecznictwa;
2) al-salafiyyah al-harakiyyah, aktywiści salafici, który opisuje zarówno aktywne politycznie grupy salafickie, jak i te, które nie są aktywne politycznie, ale zajmują miejsce w sferze publicznej poprzez działalność charytatywną oraz sieci wsparcia społecznego i instytutów edukacji religijnej (do tego nurtu zalicza się także al-salafiyyah al-islahiyyah, czyli reformistyczny salafizm).
3) al-salafiyyah al-jihadiyyah, która zajmuje się wdrażaniem "dżihadu".
Podobnie Samir Amghar zauważa, że salafizm w Europie dzieli się na trzy nurty.
Pierwszym z nich jest „rewolucyjny salafizm”, który umieszcza „dżihad” w sercu wierzeń religijnych.
Drugi to „predykatywny salafizm”, który opiera swoje działania na kaznodziejstwie i naukach religijnych.
Ostatni to "polityczny salafizm", która organizuje swoje działania wokół logiki politycznej.
Każdy z tych nurtów, jak przekonuje Amghar, utrzymuje określone relacje ze społeczeństwami europejskimi, muzułmańskimi oraz tymi po środku, mieszając swoje przekonania.
Bernard Haykel wyróżnia trzy grupy salafitów pod względem zaangażowania politycznego:
1) "Salafi Jihadi"
jak ci z organizacji Al-Kaida, którzy wzywają do brutalnych działań przeciwko swoim przeciwnikom i obecnym przywódcom politycznym;
2) “Salafi Harakis"
którzy opowiadają się za pokojowym aktywizmem politycznym
3) "Scholastyczny salafizm - al-salafiyyah al-ilmiyyah "
którzy przyjmują kwietystyczne podejście i bardziej tradycyjny pogląd, argumentując, że wszelkie formy jawnej organizacji politycznej, działania i przemocy są zabronione.
Współczesne grupy i frakcje salafickie nie ograniczają się do podanych kategorii, które nie wyczerpują tematu.
Co ciekawe, osoba może być salafitem i przyjąć metodologię salaficką, nie będąc powiązaną z żadną z wyżej podaną grupą.
Niektórzy muzułmanie również przyjmują salaficki sposób myślenia w niektórych sprawach, przez co momentami mogą być utożsamiani z salafizmem, chociaż sami się tak nie określają.
Ze względu na złożoność współczesnego salafizmu, te kategorie i grupy czasami nakładają się na siebie.
Co więcej, wiele z wymienionych powyżej ugrupowań lub etykietek uważanych jest za szydercze i dlatego są one od razu odrzucane przez salafitów.
Wspomniane kategorie są w najlepszym razie płynnymi i przybliżonymi problemami, które dzielą współczesnych salafitów.
Jednak etykiety są znacznie bardziej zniuansowane niż kategorie używane obecnie przez zachodnich polityków, analityków i organy ścigania do omawiania establishmentu salafitów, dżihadystów i tych pomiędzy.
Wszystkie te salafickie grupy odnoszą się do różnych religijnych uczonych i tekstów, aby uzyskać legitymację i przewodnictwo intelektualne. Interpretacje te mają następnie głęboki wpływ na zachowania polityczne, społeczne i gospodarcze ich wyznawców.
Nieporozumienia i spory w tych grupach są bardzo widoczne.
Czy „dobry” muzułmanin może słuchać muzyki?
Czy „dobry” muzułmanin powinien powstrzymać się od kupowania izraelskich towarów i produktów?
Czy to jest dopuszczalne, aby „dobry” muzułmanin walczył o obalenie muzułmańskiego rządu, który nie zezwala na wprowadzenie pełnego szariatu?
Każdy salaficki podzbiór dostarcza wyznawcom różnych odpowiedzi i uzasadnień religijnych na te i inne pytania, ale kategoryzacja dostarcza jedynie przybliżonej topografii terenu salafickiego, aby pomóc obserwatorom mówić w bardziej zniuansowanych terminach na temat ideologicznych trendów współczesnego salafizmu.
Źródło i bibliografia w linku poniżej:
Autor: Mohamed Bin Ali
https://themaydan.com/2018/03/modern-salafism-one-ideology-many-movements/
Notatka od tłumaczki:
Salafizm kusi bogobojnych muzułmanów, którzy pragną prawidłowo praktykować islam, ale należy być bardzo ostrożnym, bo jak artykuł pokazuje, przez różnorodność grup i samowolkę co do wykorzystywania tego określenia, źli ludzie mogą wykorzystać waszą naiwność i wprowadzić was nieświadomie w ideologię sprzeczną z islamem. Pod salafitów podszywają się ci, którzy przeprowadzają nabory do ISIS i innych terrorystycznych organizacji. Większość salafi to "al-salafiyyah al-ilmiyyah", ale wśród nich też istnieją rozłamy, dzielenie się na lepszych i gorszych. Bądźmy po prostu muzułmaninami.