Co po Ramadanie?
Jako że Ramadan dobiegł końca, a duchowa energia i barakah (błogosławieństwa) w jakich wręcz pływaliśmy cały miesiąc wykruszają się, jak zawsze mierzymy się z zagadką jak to zrobić by nasza duchowość się nie zaniknęła i by nie pozwolić naszym sprawom przyziemnym przeważyć te religijne.
Choć nie ma oczekiwań byśmy nieustannie pracowali nad tym na pełnych obrotach (a nawet ponad siły) jak robiło to wiele osób w czasie Ramadanu, nasze starania powinny być kontynuowane, a naszym celem nadal powinno być al-tahabbub ila’Llah bi ma jarda – ‘dążenie do stania się ukochanymi przez Allah poprzez czynienie tego, co Go zadowala.'
Byłoby to prawdziwą tragedią gdybyśmy starali się zbliżyć do Boga jedynie w Ramadan i porzucili starania kiedy tylko miesiąc się skończy. Pewnego razu ktoś powiedział znanemu pobożnemu uczonemu Bishrowi al-Hafi, że są ludzie, którzy oddają się Bogu i okazują Mu posłuszeństwo jedynie w czasie Ramadanu. Odpowiedział:
بِئْسَ الْقَوْمِ لا يَعْرِفُوْنَ للهَ حَقّاً إِلاَّ فِي شَهْرِ رَمَضَان – “Co za nieszczęsni ludzie, którzy nie znają Allaha z wyjątkiem Ramadanu!" 1
Powiedziawszy powyższe, oto kilka sugestii jak podtrzymywać duch Ramadanu w ciągu roku i odpowiedź na zadane wcześniej pytanie “Co po Ramadanie?”:
1. Pamiętaj, że wynagrodzenie za post; a zatem za odmawianie sobie pewnych ziemskich przyjemności tylko dla Allah, nie kończy się wraz z Ramadanem. Największa nagroda dopiero nas czeka, jak czytamy w hadisie:
لِلصَّائِمِ فَرْحَتَانِ يَفْرَحُهُمَا: إِذَا أَفْطَرَ فَرِحَ بِفِطْرِهِ، وإِذَا لَقِيَ رَبَّهُ فَرِحَ بِصَوْمِهِ. – ‘Istnieją dwa momenty radości dla osoby poszczącej: radość kiedy przerywa post i radość kiedy spotka swego Pana po tym, jak (za życia) pościła." 2 Tego właśnie Spotkania, tej Schadzki pragną kochający i to do niej dążą poszukujący.
2 – Uświadom sobie, że podążanie drogą do stania się ukochanymi Allah rozpoczyna się poprzez wypełnianie naszych obowiązkowych uczynków, tzw fara’id. Jeden z hadisów qudsi mówi, że Allah powiedział:
وَمَا تَقَرَّبَ إِلَيَّ عَبْدِي بِشَيْءٍ أَحَبَّ إِلَيَّ مِمَّا افْتَرَضْتُ عَلَيْهِ – ‘Mój sługa nie zbliży się do Mnie poprzez nic bardziej Mi ukochanego niż uczynki obowiązkowe, które mu nakazuję."3 Obowiązki te nie są ograniczone do aktów czci takich jak modlitwy, post w Ramadan czy pielgrzymka. Zaliczają się do nich również dotrzymywanie obietnic, przysiąg i przestrzeganie umów, bycie sprawiedliwym, brak oszukiwania i naciągania ludzi, a także wypełnianie praw i obowiązków jakie mamy wobec innych.
3 – Ramadan uczy nas istoty czasu. Pokazuje nam, że jesteśmy w stanie (przy odrobinie starań, planowania i tałfiq/możliwości działania danej nam przez Boga) sprawić, że nasze życie kręci się wokół Allah; a tam, gdzie jest chęć (pragnienie zbliżenia się do Boga), tam znajdzie się i sposób. Koran mówi nam, że kluczem by to osiągnąć jest mudżahada – “duchowy wysiłek”: وَالَّذِينَ جَاهَدُوا فِينَا لَنَهْدِيَنَّهُمْ سُبُلَنَا – Tych zaś, którzy walczą w Naszej sprawie, My poprowadzimy po Naszych drogach [29:69]. Jeden z hadisów mówi:
الْمُجَاهِدُ مَنْ جَاهَدَ نَفْسَهُ فِي طَاعَةِ اللهِ – ‘Wojownikiem na drodze Allah jest ten, kto walczy z własnym ego w kwestii posłuszeństwa Bogu.’4
4. Podstawową częścią tego zmagania jest przywrócenie zaniedbanej praktyki zuhd czyli “odcięcia się od (ozdób) życia ziemskiego”. Jeden z hadisów mówi: ازْهَدْ فِي الدُّنْيَا يُحِبَّكَ اللَّهُ – “Odizoluj się od (pokus) świata, a Allah cię pokocha."5 Tego typu odcięcie się ma wiele poziomów, rozpoczynając od eliminowania tego co haram (zabronione przez prawo szariatu) z naszego życia – haram nie tylko pod względem tego co jemy i pijemy, ale też tego na co patrzymy i czego słuchamy, w co się ubieramy i co mówimy, jak zarabiamy i wydajemy, jak się zachowujemy w ogóle i wobec innych. Kolejny z hadisów mówi:
اِتَّقِ الْمَحَارِمَ تَكُنْ أَعْبَدَ النَّاسِ – ‘Chroń się przed tym co zakazane, a staniesz się najpobożniejszym z ludzi.’6
5 – Świetnym sposobem na podtrzymanie ducha Ramadanu jest przestrzeganie zalecanych sześciu dni postu w miesiącu Szałłal. Jeden z hadisów mówi:
مَنْ صَامَ رَمَضَانَ ثُمَّ أَتْبَعَهُ سِتًّا مِنْ شَوَّالٍ كَانَ كَصِيَامِ الدَّهْرِ – ‘Ktokolwiek pości w Ramadan i dodatkowo pości przez sześć dni w Szałłal, to tak jak gdyby pościł cały rok.’7
6 – Zakończmy tym, co Ibn al-Jawzi powiedział o typach postu w Ramadan w ramach podsumowania:
الصَّوْمُ ثَلاثَةٌ: صَوْمُ الرُّوحِ وَهُو قِصَرُ الْأَمَلِ، وَصَوْمُ الْعَقْل وَهُو مُخالفَةُ الهَوى، وَصَوْمُ الْجَوارِح وُهُو الإمْساكُ عَن الطَّعام وَالشَّراب وَالْجِماع – ‘Są trzy rodzaje postu: post duszy, polegający na porzuceniu długotrwałych planów (na życie), post intelektu czyli sprzeciwianie się swoim fałszywym pragnieniom i post części ciała, czyli wstrzymywanie się od jedzenia, picia i stosunku seksualnego.'8 Zatem podczas gdy ostatni rodzaj postu jest ograniczony do miesiąca Ramadan (poza tymi, którym ofiarowano możliwość poszczenia dodatkowo), post duszy i intelektu w ramach walki z naszymi niedozwolonymi lub zwodzącymi pragnieniami jest tą najważniejszą lekcją, jaką powinniśmy wynieść z błogosławionego miesiąca i kontynuować praktykowanie go do końca naszych dni.
Niech Allah uczyni nas tymi, którzy osiągną w tym sukces i których uczynki spotkają się z Jego akceptacją i zadowoleniem.
1. Cytat z książki Ibn Rajaba al-Hanbali, Lata’if al-Ma‘arif (Riyadh: Dar Ibn Khuzaymah, 2007), 496.
2. Al-Bukhari, nr 1805; Muslim, nr 1151.
3. Al-Bukhari, nr 6502.
4. Ahmad, Musnad, nr 23958; al-Tirmidhi, Sunan, nr 1671, nie włączając słów: ‘… w kwestii posłuszeństwa Bogu.’ Ibn Taymiyyah zadeklarował łańcuch przekazu jako dżajjid, świetny, in Majmu‘ Fatawa (Riyadh: Dar ‘Alam al-Kutub, 1991), 7:7.
5. Ibn Majah, Sunan, nr 4102. Po przeanalizowaniu nadano mu status sahih w al-Albani, Silsilat al-Ahadith al-Sahihah (Beirut: al-Maktab al-Islami, 1985), nr 944.
6. Al-Tirmidhi, Sunan, nr 2305. Oceniono go jako hasan w al-Albani, Silsilat al-Ahadith al-Sahihah, nr 930.
7. Muslim, nr 2614.
8. Bustan al-Wa‘idhin (Egypt: Dar al-Rayyan, 1984), 316-17.
https://thehumblei.com/2018/