Boże Narodzenie - Składanie życzeń i prezenty - Szafi, Hanafi, Maliki, Hanbali
*
Chwała Allahowi i pokój, błogosławieństwo z mistrzem Muhammadem ﷺ, jego narodem muzułmanów, rodziną i towarzyszom. Czy składanie życzeń "Wesołych Świąt" jest dozwolone w islamie? Odpowiedź na to pytanie, zostanie zawarta w fatwie naszego szejka Salim b. Ahmad al-Khatib, członka Fatwa Council of Tarim z Jemenu (oryginalną wersję fatwy po arabsku można znaleźć na dole tego artukułu):
Pytanie: “Czy dozwolonym jest składać życzenia chrześcijanom podczas ich Świąt? W szczególności jeżeli urodziny naszego Proroka ﷺ wypadają dwa dni przed ich obchodami ich świętami narodzin Jezusa, pomyśleliśmy o tym, żeby zanieść naszym sąsiadom słodycze i złożyć życzenia z okazji narodzin obu proroków, pokój z nimi, wyjaśniając im kwestie, w których Koran i Biblia są zgodne, tym samym okazując miłość obu prorokom. Czy taka forma dała jest dozwolona?”
Odpowiedź:
“Z imieniem Allah, Najmiłosierniejszego, Najlitościwszego.
Niech Jego najdoskonalsze Pokój i Błogosławieństwa będą z naszym Prorokiem Muhammadem ﷺ – Pieczęcią Proroków, Przywódcą Bogobojnych, Przywódcą tych o rozświetlonych (blaskiem wiary) częściach ciała (od robienia łudzu do modlitwy), a także z jego rodziną i Towarzyszami, tak długo, jak długo będą istniały niebiosa i ziemia.
Odpowiedź na to pytanie – prosimy Allah o przewodnictwo do prawdy jako że jest On Hojny i Obdarzający - jest następująca:
“Z imieniem Allah, Najmiłosierniejszego, Najlitościwszego.
Niech Jego najdoskonalsze Pokój i Błogosławieństwa będą z naszym Prorokiem Muhammadem ﷺ – Pieczęcią Proroków, Przywódcą Bogobojnych, Przywódcą tych o rozświetlonych (blaskiem wiary) częściach ciała (od robienia łudzu do modlitwy), a także z jego rodziną i Towarzyszami, tak długo, jak długo będą istniały niebiosa i ziemia.
Odpowiedź na to pytanie – prosimy Allah o przewodnictwo do prawdy jako że jest On Hojny i Obdarzający - jest następująca:
1. Składanie życzeń chrześcijanom z okazji Świąt
Chrześcijanie nie mają większych praw do Jezusa (pokój z nim), syna Marii, niż muzułmanie, do takiego stopnia, żeby im składać życzenia. Prędzej powinno się składać je muzułmanom, ze względu na samo istnienie Jezusa, jako że to oni rozumieją, że jest on wysłannikiem i sługã Bożym (nie Bogiem lub Jego synem).
Zatem, składanie im życzeń z okazji ich świąt narodzin Jezusa jest problematyczne, ponieważ ich wiara w (boskość) Jezusa bezpośrednio przeczy naukom islamu. Wymyślili tak okropne twierdzenie w kwestii Jezusa, pokój z nim, że niebiosa są na skraju rozerwania się (w wyniku Bożego gniewu). Allah Najwyższy mówi:
“Oni powiedzieli: „Miłosierny wziął Sobie syna”. Wy popełniliście rzecz potworną! Nieomalże niebiosa się rozrywają, ziemia rozpada się na kawałki i góry w proch się rozsypują, od tego, że oni przypisali Miłosiernemu syna. Czyż miałby Miłosierny brać Sobie syna? Każdy, kto jest w niebiosach i na ziemi, przychodzi do Miłosiernego jako sługa." [Surah Maria:88-93].
Jak można im gratulować z okazji obrażania Allah twierdzeniami, że Jezus jest Jego synem? W sahih przekazie Ibn ‘Abbasa, niech Allah będzie zadowolony z niego i jego ojca, Prorok ﷺ powiedział:
“Allah mówi, ‘Syn Adama odrzuca Mnie, nie mając do tego prawa. Obraża Mnie, nie mając do tego prawa. Co do odrzucenia mnie, twierdzi, że nie wskrzeszę go takim, jakim był. Co do jego obrażania mnie, uważa, że mam syna. Jest to poniżej Mnie, bym brał sobie towarzysza lub dziecko.'" (Bukhari)
Orzeczenia uczonych Prawoznawstwa w islamie zakazują składania życzeń chrześcijanom podczas ich świąt:
1 – Szkoła szafi'icka
Ibn Hajar al-Haytami powiedział w swojej fatwie:
‘Spośród najgorszych innowacji jest naśladowanie przez muzułmanów tego, co podczas swoich świąt robią chrześcijanie względem potraw, ofiarowania im i przyjmowania ich prezentów. Prorok ﷺ powiedział: ‘Ktokolwiek naśladuje (grupę) ludzi, jest jednym z nich." Co więcej, Ibn al-Haajj powiedział: "Zabronionym jest muzułmanom sprzedawać chrześcijanom cokolwiek związanego z ich świętami. Mięsa, ozdób czy ubrań, ani nawet pożyczyć, bo jest to wspieranie ich w ich niewierze. Przywódcy mają obowiązek zapobiec temu wszystkiemu. Innymi szatańskimi innowacjami są jedzenie Harissy w Norouz; palenie kadzideł w Khamis’ul-Idayn siedem razy by przegonić choroby i opieszałość, malowanie jajek na żółto i czerwono i sprzedawanie ich jako lekarstwa w sobotę, którą nazywają "Sobotą Światła", będącej w rzeczywistości sobotą ciemności. Kupują wtedy molwę dla jej błogosławieństw, zbierają liście i moczą je w noc poprzedzającą tę sobotę twierdząc, że to chroni przed czarną magią, malują oczy, by dodać im blasku, opalają się nago twierdząc, że to pomaga z eczemą i świerzbem, piją ciepłe mleko w łazience o wiele innych wymysłów." (al-Fatawa’l-Fiqhiyah, Vol 4, pg. 239)
Al-Khatib Ash-Shirbini mówi w Mughni al-muhtaj i Al-‘Iqna’,
“Ktokolwiek robi to, co niemuzułmanie, podczas ich świąt, powienien zostać ukarany, tak samo jak każdy kto składa im życzenia." (Mughni al-muhtaj, Vol 5, pg. 526; Al-‘Iqna’, Vol 2, pg. 526)
2 – Szkoła hanaficka
Autor "Tabyin’al-haqaiq", niech Allah się nad nim zlituje, powiedział:
“(Ofiarowanie prezentów z okazji Norouz czy Maharaja jest zabronione), ofiarowanie z okazji tych dwóch dni jest nie tylko zakazane, ale i aktem niewiary. Abu Hafs al-Kabir, niech Allah się nad nim zlituje, powiedział: ‘Gdyby ktoś oddawał cześć Allah przez 50 lat i wtedy w dzień Norouz ofiarowałby niewierzącemu jajko by uczcić ten dzień, dokonał aktu niewiary i jego akcje (przed tym) będą puste." Autor "al-Jami’ al-Asghar" powiedział: ‘Jeśli ofiaruje coś innemu muzułmaninowi w Norouz, bez intencji uczczenia tej okazji, ale ponieważ taki jest zwyczaj pewnej grupy ludzi, nie dokonuje wtedy aktu niewiary. Niemniej, lepszym jest nie robić tego w dzień obchodów (cudzych świąt), a dzień przed lub po, by nie naśladować innowierców." (Tabyin’al-haqaiq, Vol 6, pg. 228; al-Bahr’al-Ra’iq, Vol 2, pg. 526)
Autor "Minah’ul-Jalil" pisze:
Ibn al-Haajj pisze w "al-Madkhal" :“Moim zdaniem niedozwolonym jest by muzułmanie przyjmowali prezenty od chrześcijan z okazji ich świąt." (Minah’ul-Jalil, Vol 7, pg. 478
“Nie przystoi dzieciom przyjmować jedzenia od Ludzi Księgi z okazji ich świąt ponieważ przyjmowanie go jest rozumiane jako akceptowanie ich powodu do obchodów. Jest to problematyczne ponieważ utwierdzi ich w przekonaniu, że ich religia jest prawdziwa, a inne fałszywe, skoro widzą jak nawet muzułmanie celebrują ich obchody." (al-Madkhal, Vol 2, pg. 322)
4 - Szkoła hanbalicka
Autor "ar-Rawdh’al-Murbi’" pisze:
“Niedozwolonym jest ofiarować im [niemuzułmanom] główne miejsce podczas zebrania, wstać (witając ich), albo witać ich pierwszych z salam, albo nawet pytając 'Jak się masz?' czy 'Jak mija ci dzień?' Niedozwolonym jest gratulować im z okazji świąt, składać kondolencje, odwiedzać ich czy być świadkiem ich obchodów." (ar-Rawdh’al-Murbi, Vol 1, pg. 204Autor "Muntaha’l-Iradat" również pisze:
“Zabronionym jest witać pierwszemu niemuzułmanównz salam lub innymi powitaniami. Zabronionym jest składać im życzenia, kondolencje, odwiedzać ich i być świadkiem ich obchodów świąt. (Muntaha’l-Iradat, Vol 1, pg. 664)Podsumowując, zakaz składania chrześcijanom życzeń z okazji ich świąt jest w powyższych książkach domyślny lub wyraźny. Szejkh Ibn al-Qayyim przekazał (informację) o ogólnej zgodzie uczonych w kwestii składania życzeń chrześcijanom:
“Składanie im życzeń ze względu na ich rytuały jest jednogłośnie zabronione (przez uczonych islamu), tak jak i składanie im życzeń z okazji ich obchodów typu "Niech będzie to błogosławiona okazja", itd. Czynienie powyższego, jeśli nie czyni osoby niewierzącą, jest (conajmniej) z rzeczy zakazanych. (Ahkam Ahl’udh-dhimmah, Vol 1, 441)
Szejkh Izz’ud-Din Ibn ‘Abd-Salam został zapytany czy mówienie do dhimmi (niemuzułmanin chroniony w muzułmańskim państwie)
"Niech twoje obchody będą błogosławione" jest niezalecane. Odpowiedział, że nie jest to kwestia z rzeczy dozwolonych i niezalecanych, a czy dokonał aktu niewiary, czy nie. Al-Hattab i Szejkh Muhammad ‘Illish oboje przekazali tą sytuację, dodając, że odpowiedział, iż mówienie tego by uczcić okazję obchodów niewierzących jest aktem niewiary, zaś jeśli nie ma się na myśli popierania ich obchodów, a zwyczajnie powiedziało się to z przyzwyczajenia, wtedy nie dokonuje się aktu niewiary, w zależności od intencji. (Fath’ul-‘Alii’ul-Malik, Vol 5, pg 257; Mawahib’ul-Jalil, Vol 6, pg. 289)
Twój (pytającego) sposób ofiarowania im prezentów ze względu na obu proroków, pokój z nimi
- Jeśli spotykasz się z nimi i ofiarujesz prezent z intencją wyjaśnienia im, że nie potwierdzasz, iż Jezus jest synem Boga, a zaledwie sługą Bożym i Jego wysłannikiem i debatujesz z nimi w najserdeczniejszy sposób, zapraszając ich do wiary w Jednego Boga, jest to jeden z najlepszych sposobów, by zbliżyć się do Boga
- Jednakże, jeśli spotykasz się z nimi, wymieniasz prezentami i ogólnie składasz życzenia, podkreślając, że różnice między muzułmanami a nimi są nieznaczne, podczas gdy oni wierzą w boskość Jezusa i że jest synem Bożym, a ty składasz im życzenia z tej okazji, pokazujesz wtedy, że zgadzasz się z ich wierzeniami, jak wyjaśniono w przytoczonych cytatach. Załóżmy, że istnieje grupa, która przeklina naszych pobożnych poprzedników i na tym polega ich święto - nie zgadzalibyśmy się z składaniem im życzeń z tej okazji, ponieważ grzeszą. W Sahih hadisie przytoczonym wyżej ze zbioru Bukhari Allah mówi nam, że ktokolwiek przypisuje Bogu współtowarzyszy lub dziecko, obraża Go.
Sam Allah Wie najlepiej.”
– tłumaczone z arabskiego przez Szejkha Muhammada Jamili (z Fatły Szejkha Salim al-Khatib)
بسم الله الرحمن الرحيم، والحمدلله رب العالمين، والصلاة والسلام اﻷتمان اﻷكمﻻن على سيدنا محمد خاتم النبيين، وأمام المتقين، وقائد الغر المحجلين، وعلى آله وصحبه ما دامت السموات واﻷرضين
الجواب والله نسأل التوفيق للصواب إنه الكريم الوهاب على ما يأتي بيانه
أوﻻ: بالنسبة لتهنئة النصارى بالكريسماس
ليس النصارى بأولى بالمسيح عيسى ابن مريم عليه الصلاة والسلام من المسلمين حتى يهنئون به، فالذي ينبغي أن يهنى بوجود النبي عيسى عليه الصلاة والسلام هم المسلمون، فهم الذين شهدوا بأنه عبد لله ورسول
ففي تهنئة النصارى بعيد الميلاد غاية اﻹشكال وهم يعتقدون في المسيح ما يعتقدون مما يخالف ما جاء به اﻹسلام، فقد ادعوا في المسيح على نبينا وعليه الصلاة والسلام ادعاء عظيما خطيرا تكاد السموات تنفطر منه أن قالوا فيه أنه ابن الله قال تعالى: ” وَقَالُوا اتَّخَذَ الرَّحْمَنُ وَلَدًا (88) لَقَدْ جِئْتُمْ شَيْئًا إِدًّا(89) تَكَادُ السَّمَوَاتُ يَتَفَطَّرْنَ مِنْهُ وَتَنْشَقُّ الْأَرْض ُوَتَخِرُّ الْجِبَالُ هَدًّا (90) أَنْ دَعَوْا لِلرَّحْمَنِ وَلَدًا(91) وَمَا يَنْبَغِي لِلرَّحْمَنِ أَنْ يَتَّخِذَ وَلَدًا (92)
وكيف وهم يشتمون الله بزعمهم المسيح ابن الله؟ فقد جاء في الحديث الصحيح عن ابن عباس رضي الله عنهما عن النبي صلى الله عليه و سلم قال: “قال الله: كذبني ابن آدم ولم يكن له ذلك، وشتمني ولم يكن له ذلك، فأما تكذبيه إياي فزعم أني لا أقدر أن أعيده كما كان، وأما شتمه أياي فقوله: لي ولد فسبحاني أن أتخذ صاحبة أو ولدا” رواه البخاري
وقد جاءت نصوص الفقهاء في تحريم تهنئة النصارى بأعيادهم منها ما هو صريح، ومنها ما يفهم منها ضمنا
1- الشافعية
أ. ذكر ابن حجر الهيتمي في فتاويه عن بعض اﻷئمة المتأخرين ما نصه: ومن أقبح البدع موافقة المسلمين النصارى في أعيادهم بالتشبه بأكلهم والهدية لهم وقبول هديتهم فيه، وأكثر الناس اعتناء بذلك المصريون، وقد قال صلى الله عليه وسلم: “من تشبه بقوم فهو منهم” بل قال ابن الحاج: لا يحل لمسلم أن يبيع نصرانيا شيئا من مصلحة عيده لا لحما ولا أدما ولا ثوبا، ولا يعارون شيئا ولو دابة إذ هو معاونة لهم على كفرهم، وعلى ولاة الأمر منع المسلمين من ذلك، ومنها اهتمامهم في النيروز بأكل الهريسة، واستعمال البخور في خميس العيدين سبع مرات زاعمين أنه يدفع الكسل والمرض، وصبغ البيض أصفر وأحمر وبيعه، والأدوية في السبت الذي يسمونه سبت النور، وهو في الحقيقة سبت الظلام، ويشترون فيه الشبث ويقولون إنه للبركة ويجمعون ورق الشجر ويلقونها ليلة السبت بماء يغتسلون به فيه لزوال السحر ويكتحلون فيه لزيادة نور أعينهم ويدهنون فيه بالكبريت والزيت ويجلسون عرايا في الشمس لدفع الجرب والحكة ويطبخون طعام اللبن ويأكلونه في الحمام إلى غير ذلك من البدع التي اخترعوها ويجب منعهم من التظاهر بأعيادهم اه (الفتاوى الفقهية 4/239)
ب. قال الخطيب الشربيني في مغني المحتاج واﻹقناع: ويعزر من وافق الكفار في أعيادهم، ومن يمسك الحية ويدخل النار، ومن قال لذمي: ياحاج، ومن هنأه بعيده.( مغني المحتاج 5/526، اﻹقناع 2/526
قال البجيرمي قوله: (من وافق الكفار في أعيادهم) بأن يفعل ما يفعلونه في يوم عيدهم وهذاحرام.( حاشية البجيرمي على اﻹقناع 4/179).
2- الحنفية:
قال في تبيين الحقائق قال – رحمه الله – (والإعطاء باسم النيروز والمهرجان لايجوز) أي الهدايا باسم هذين اليومين حرام بل كفر، وقال أبو حفص الكبير -رحمه الله-: لو أن رجلا عبد الله خمسين سنة، ثم جاء يوم النيروز وأهدى لبعض المشركين بيضة يريد به تعظيم ذلك اليوم فقد كفر، وحبط عمله، وقال صاحب الجامع الأصغر: إذا أهدى يوم النيروز إلى مسلم آخر ولم يرد به التعظيم لذلك اليوم ولكن ما اعتاده بعض الناس لا يكفر، ولكن ينبغي له أن لا يفعل ذلك في ذلك اليوم خاصة، ويفعله قبله أو بعده كي لا يكون تشبها بأولئك القوم. (تبيين الحقائق 6/228، وينظر: البحر الرائق 8/555).
3- المالكية:
قال في منح الجليل: قلت: فلا يحل قبول هدايا النصارى في أعيادهم للمسلمين.( منح الجليل 7/47
قال ابن الحاج في المدخل: وينبغي أن لا يقبل من أحد من الصبيان شيئا ممن يأتي به إليه من الأطعمة التي يعملها بعض الناس في مواسم أهل الكتاب فإن قبوله لذلك من باب التعظيم لمواسمهم وفي التعظيم لمواسمهم تعظيم لهم وتعظيمهم فيه ما فيه. وقد يكون ذلك سببا إلى أنهم يعتقدون أن دينهم هو الحق وأن غيره هو الباطل لما يرون من تعظيم المسلمين لهم كما تقدم. (المدخل لابن الحاج 2/322
4- الحنابلة:
أ. قال في الروض المربع: ولا يجوز تصديرهم في المجالس ولا القيام لهم ولا بداءتهم بالسلام أو بـ كيف أصبحت أو أمسيت أو حالك، ولا تهنئتهم وتعزيتهم وعيادتهم وشهادة أعيادهم (الروض المربع (1/204)
ب. قال في منتهى اﻹرادات: ويحرم بداءتهم بسلام وبداءتهم بكيف أصبحت أو كيف أمسيت أو كف أنت أو كيف حالك، وتحرم تهنئتهم وتعزيتهم وعيادتهم وشهادة أعيادهم (شرح منتهى الارادات (1/664)
فتلخص من هذه النصوص أن منها ما هو صريح في تحريم تهنئة النصارى بالكريسماس، ومنها ما يفهم ضمنا، وقد نقل الشيخ ابن القيم اﻻتفاق على تحريم تهنئة النصارى بشعائرهم المختصة بهم فقال: وأما التهنئة بشعائر الكفر المختصة به فحرام بالاتفاق، مثل أن يهنئهم بأعيادهم وصومهم فيقول: عيد مبارك عليك أو تهنأ بهذا العيد ونحوه، فهذا إن سلم قائله من الكفر فهو من المحرمات. (أحكام أهل الذمة 1/441)
وقد سئل الشيخ عز الدين ابن عبد السلام عن كراهة أن يقال لذمي في عيده: عيد مبارك أو عدم كراهتها.. فأجاب بجواب يقتضي هل يكفر أو ﻻ يكفر، فكأنه يريد أن ينبه إلى أن الكراهة ليست محل السؤال وإنما السؤال هل يكفر أو ﻻ يكفر؟ حيث نقله عنه الحطاب ونقله عن الحطاب الشيخ محمد عليش وسكتا عليه، حيث قال في فتح العلي المالك: ( وسئل عز الدين بن عبد السلام ) عن مسلم قال لذمي في عيده: عيد مبارك هل يكره أم لا ؟( فأجاب ): إن قاله المسلم لذمي على وجه قصد تعظيم دينهم وعيدهم فإنه يكفر، وإن لم يقصد ذلك وإنما جرى على لسانه فلا يكفر بما قاله من غير قصد ا هـ نقله الحطاب (فتح العلي المالك 5/257، وينظر مواهب الجليل 6/289)
ثانيا: الطريقة التي ستتخذونها من تداول الهدية بينكم وبين النصارى والتهنئة بمولد النبيين الكريمين عليهم الصلاة والسلام إلى آخر ما جاء في السؤال على ما يأتي توضيحه
1- إن كنتم ستجتمعون معهم وتهادونهم على قصد أن يفهموا أنكم ﻻ تقرونهم على أن المسيح ابن الله، وإنما هو عبد الله ورسوله، وتجادلونهم بالتي هي أحسن وتدعونهم إلى الله تبارك وتعالى، فهذا من أحسن ما يتقرب به إلى الله عز وجل
2- أما إن كان اجتماعكم معهم والتهادي فيما بينكم والتهنئة على العموم بحيث يبدو لهم كأن الخﻻف بين المسلمين وبينهم خلاف بسيط، والحال أنهم يعتقدون بألوهية المسيح أو أنه ابن الله وتهنئونهم على عيد ميلاده ففي هذا ما يشبه اﻹقرار، وعدم اﻹنكار عليهم فيما يعتقدون، وعليه تحمل النصوص السابقة، فلو فرضنا أن هناك جماعة من المسلمين لهم عيد مبني على سب السلف مثلا.. لقلنا: ﻻ يجوز تهنئتهم على هذا اليوم؛ ﻷنه مبني على معصية، وقد سبق الحديث الصحيح الذي رواه البخاري عن ابن عباس رضي الله عنهما عن النبي صلى الله عليه و سلم قال: “قال الله: كذبني ابن آدم ولم يكن له ذلك، وشتمني ولم يكن له ذلك، فأما تكذبيه إياي فزعم أني لا أقدر أن أعيده كما كان، وأما شتمه أياي فقوله: لي ولد فسبحاني أن أتخذ صاحبة أو ولدا”. وهو يبين أن من يدعي لله سبحانه ولدا فقد شتم الله. والله أعلم
https://islamanswers.co.uk/question/congratulating-christians-on-christmas-in-the-shafii-madhab/