Złe oko w islamie
Chciałbym poznać dokładną pozycję złego oka (nazar) w islamie. Jeśli na przykład chwalisz wygląd dziecka i nie mówisz maszaAllah, czy to oznacza, że dziecku stanie się coś złego? Jeśli ktoś radzi sobie dobrze w naszej społeczności, a potem coś idzie nie tak, to "na pewno nazar!" Jakie stanowisko zajmujemy w tych kwestiach i jak powinno wyglądać nasze yaqeen (poleganie na Bogu). Na chwilę obecną jestem przekonany, że co ma być to będzie i jeśli spróbujesz zadowolić Wszechmogącego, to On cię ochroni, mimo wszystko?
Odp:
(Rozpoczynam z) imieniem Allah, Najmiłosierniejszego, Najlitościwszego,
Koncepcję i rzeczywistość złego oka (nazar) można zrozumieć na podstawie rad udzielonych przez Proroka Ya'quba (niech spoczywa w pokoju) jego synom, gdy zamierzali wejść do Egiptu, które Allah Wszechmogący opisuje w Koranie w następujących słowach:
„O, moi synowie! Nie wchodźcie do miasta przez jedną bramę (jedną gromadą), lecz wchodźcie różnymi bramami.
I nie mogę być wam pomocny wobec
tego, co Bóg zechce. Osąd i władza należą wyłącznie do Boga. W Nim złożyłem swoją ufność i niech złożą w Nim swoją ufność ci, którzy pragną (komuś) zaufać”.
(Sura Yusuf, 67).
Powyższy werset Koranu wyjaśnia znaczenie bycia umiarkowanym w stosunku do złego oka, czyli nazar. Wielu muzułmanów pada ofiarą nie umiarkowana - albo całkowicie odrzucając koncepcję złego oka, albo uznając je za główną przyczynę wszystkiego. Obydwa typy rozumienia są błędne, co zostanie wyjaśnione w dalszej części.
Większość komentatorów Świętego Koranu wyjaśnia, że powodem, dla którego Ya’qub (niech spoczywa w pokoju) doradził swoim synom, aby wchodzili różnymi bramami, a nie jedną, był fakt, że wszyscy byli młodzi, przystojni i zdrowi. Obawiał się, że kiedy ludzie dowiedzą się, że wszyscy są braćmi i synami jednego ojca, mogą stać się zazdrośni, w związku z czym istnieje ryzyko, że padną ofiarami złego oka (patrz: Qurtubi, al-Jami` li Ahkam al-Qur’an, Abd Allah al-Nasafi, Madarik al-Tanzil, Tafsir al-Kabir of Imam Razi i Tafsir Abi Sa’ud).
Wielki egzegeza Koranu i uczony, Imam al-Nasafi (niech Allah się nad nim zlituje) stwierdza:
„Większość uczonych (jumhur) jest zdania, że Ya’qub (alajhis salam) obawiał się złego oka (nazar) swoich synów, ponieważ byli bardzo przystojni… Dlatego wierzymy w złe oko. Rzeczywistość złego oka jest taka, że kiedy ktoś patrzy na coś pięknego i jest zazdrosny, Allah Wszechmogący powoduje jakąś szkodę w tej konkretnej rzeczy. Wysłannik Allaha (sallallahu alajhi ła sallam) zwykł prosić Allaha o ochronę dla Hassana i Hussaina (niech Allah będzie z nich zadowolony) i mówił: „Szukam dla was schronienia za pomocą doskonałych słów Allaha przed wszelkimi trującymi szkodnikami i przed każdym złym i zawistnym okiem.” Jednakże Abu Ali al-Juba’i (przywódca sekty Mu’tazila) zaprzeczył działaniu złego oka, ale jego opinia została odrzucona i obalona ze względu na to, co omówiliśmy.” (Tafsir al-Nasafi, 2/123-124).
Inny wielki uczony, Imam al-Qurtubi (niech Allah się nad nim zmiłuje) pisał:
„Wszyscy uczeni Ahl al-Sunnah wa al-Jama’ah są jednomyślni co do faktu, że złe oko jest prawdziwe i może wyrządzić krzywdę temu, kogo dosięgnie”. ( al-Jami` li Ahkam al-Koran)
Istnieje wiele dowodów potwierdzających koncepcję nazar w wierzeniach islamskich. Spróbuję tutaj wymienić tylko kilka:
1) Werset w Surze al-Falaq:
„Szukam schronienia przed zazdrosnym, gdy on zazdrości”. (Sura al-Falaq, w. 5).
2) Hadisy (wspomniane wcześniej), do których nawiązał Imam Nasafi (niech Allah się nad nim zmiłuje), zostały zapisane przez wielu badaczy hadisów, w tym Imama al-Bukhariego, w jego Sahih, gdzie Wysłannik Allaha (sallallahu alajhi ła sallam) szukał u Allaha schronienia dla Hassana i Hussaina przed wszelkim złym okiem.
3) Abu Huraira (niech Allah będzie z niego zadowolony) przekazał, że Wysłannik Allaha (niech Allah go błogosławi i obdarza pokojem) powiedział: „Złe oko ma prawdziwy efekt” i zakazał tatuowania. (Sahih al-Bukhari, nr 5408)
4) Umm Salmah (niech Allah będzie z niej zadowolony) przekazala, że Wysłannik Allaha (sallallahu alajhi ła sallam) widział w jej domu dziewczynę, która miała czarną plamę na twarzy. Wysłannik Allaha (sallallahu alajhi ła sallam) powiedział: „Lecz ją słowami ochronnymi lub uzdrawiającymi (Koranu), gdyż jest pod wpływem złego oka”. (Sahih al-Bukhari, nr 5407)
5) Yahya przekazał od Malika, że Muhammad ibn Abi Umama ibn Sahl ibn Hunayf słyszał od swojego ojca: “Mój ojciec, Sahl ibn Hunayf, robił ghusl w al-Kharrar. Zdjął swoje ubranie podczas gdy Amir ibn Rabi’a mu się przyglądał, Sahl zaś posiadał piękną, jasną skórę. Amir powiedział do niego , “Nigdy nie widziałem czegoś podobnego do tego, co widziałem dzisiaj”. Sahl na miejscu zachorował, a jego stan się pogorszył. Ktoś poszedł do Wysłannika Allaha (sallallahu alajhi ła sallam) i powiedział mu, że Sahl jest chory i nie może do niego przyjść. Wysłannik Allaha (sallallahu alajhi ła sallam) przyszedł do niego i Sahl powiedział mu, co stało się z Amirem. Wysłannik Allaha (sallallahu alajhi ła sallam) powiedział: „Dlaczego jeden z was zabija swego brata? Dlaczego nie powiedziałeś: 'Niech Allah cię błogosławi?” (ta barak Allah) Złe oko jest prawdziwe. Wykonaj ablucję'.” Amir wykonał łudzu, a woda, za pomocą której dokonał ablucji, została wylana na Sahla. Sahl został wyleczony i poszedł z Wysłannikiem Allaha (sallallahu alajhi ła sallam) i nie było z nim nic nie tak”. (Mu’atta Imama Malika)
6) Sayyiduna Abd Allah ibn Abbas przekazuje, że Wysłannik Allaha (sallallahu alajhi ła sallam) powiedział: „Wpływ złego oka jest faktem. Jeśli jakakolwiek rzecz miałaby poprzedzić przeznaczenie, byłby to wpływ złego oka. A kiedy zostaniesz poproszony o kąpiel (w celach leczniczych), powinieneś się wykąpać." (Sahih Muslim)
Te i wiele innych narracji jasno pokazują, że koncepcja złego oka (nazar) jest ustalonym faktem w islamie, dlatego nie należy go odrzucać ani uważać za jakieś błędne wrażenie lub wyobrażenie
Jednakże, jak wspomniano wcześniej, w tej kwestii należy zachować umiar, gdyż przekraczanie granic wyznaczonych przez szariat jest z pewnością niewłaściwe.
Koncepcja nazar jest podobna do koncepcji mesmeryzmu. Wpływa na jednostkę w taki sam sposób, jak trucizna lub szkodliwe działanie leków i nic więcej. Samo w sobie nie jest skuteczne i nigdy nie należy zapominać, że szkoda złego oka następuje wyłącznie z woli Wszechmogącego Allaha.
Z tego powodu w historii proroka Yusufa (niech spoczywa w pokoju), Ya’qub (niech spoczywa w pokoju) powiedział: „Nie żebym mógł wam coś zyskać przeciwko Allahowi (moją radą). Nikt nie może rozkazywać, z wyjątkiem Allaha. Jemu ufam.”
Innymi słowy, rada, której ci udzieliłem, przyniesie korzyść tylko wtedy, gdy Allah zechce, a wiem, że nie może ona zmienić zamierzeń Allaha. Jednakże człowiekowi nakazano skorzystać z dostępnych mu środków, ale ja pokładam ufność w Allahu Wszechmogącym.
Zachowując umiar w stosunku do nazar, można by (In szaa Allah) uchronić się przed nieumiarkowaniem spotykanym u wielu osób.
Odpieranie złego oka
Imam Nawawi (rahimahullah) opowiada różne modlitwy, aby odeprzeć wpływ złego oka. Mówi:
"Przekazano w Sunan Tirmidhi, Sunan Nasa'i i Sunan Ibn Majah na podstawie autorytetu Abu Sa'ida al-Khudriego (niech Allah będzie z niego zadowolony), że powiedział: Wysłannik Allaha (sallallahu alajhi ła sallam) miał w zwyczaju poszukiwać schronienia przed diabelskimi dżinami i złym okiem istoty ludzkiej, aż do ujawnienia mu'ałładhatayn (Sury al-Falaq i al-Naas). Kiedy zostały objawione, przyjął je i pozostawił inne formy błagań." (Sunan Tirmidhi)
Zostało to przekazane przez Bazzara i Ibn Sunni na podstawie autorytetu Anasa (O Allah, błogosław go i obdarz go pokojem), , że ktokolwiek widzi coś i mu się to podoba, i mówi: ma szaa Allah la hałla ła la qułłata illa billa (Sura al-Kahaf, V. 40), to temu nie zaszkodzi.
Zostało to przekazane przez Ibn Sunni na podstawie autorytetu Sahla ibn Hunayfa (niech Allah będzie z niego zadowolony), który powiedział: „Wysłannik Allaha (sallallahu alajhi ła sallam), kiedy zwykł się bać, że da komuś złe oko, zwykł mówić „Allahuma Barik fihi” i nijak nie powodował szkody (patrz: Nawawi, Kitab al-Adhkar (Księga błagań), str. 398).
Sam Allah wie najlepiej
[Mufti] Muhammad ibn Adam
Darul Iftaa
Leicester, UK